Internetowe zakupy bez wątpienia mają za sobą wiele zalet, co więcej w ostatnich latach podczas pandemii ich popularność szczególnie wzrosła. Mimo to nierzadko kupując produkt bez możliwości obejrzenia go w rzeczywistości nie jesteśmy ostatecznie zadowoleni z dokonanego zakupu. Co wtedy? Jakie prawa nam przysługują i czy można z takiej transakcji się wycofać? Między innymi tym pytaniom zostaje poświęcony dzisiejszy artykuł.
Poprzedni wpis w kategorii praw konsumenta dotyczył uprawnień, jakie przysługują klientowi będącemu konsumentem z tytułu rękojmi. Na wstępie tego wpisu pragniemy zaznaczyć, że rękojmia
(w tym także gwarancja, jeśli została udzielona przez sprzedającego) działają niezmiennie dla zakupów zarówno stacjonarnych, jak i tych dokonywanych na odległość. Niniejszy wpis dotyczy uprawnień konsumenta, które istnieją samodzielnie obok innych uprawnień przewidzianych prawem.
Pojęcie – prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy
Podstawowe pytanie w omawianej kwestii jakie należy zadać to przede wszystkim czym jest prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość oraz kiedy takowe prawo przysługuje. Uprawnienie konsumenta do odstąpienia od umowy nazywane jest prawem do namysłu. Istota wspominanego prawa to możliwość odstąpienia w ciągu 14 dni, co szczególnie ważne – bez podawania przyczyny odstąpienia od zawartej umowy. Te szczególne prawo przysługuje konsumentowi, który dokonał zakupu zawierając umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa.
Forma oświadczenia o odstąpieniu
Forma dokonania czynności odstąpienia zasadniczo ma dowolny charakter, podobnie jak w przypadku rękojmi. W praktyce zaleca się jednak, by dokonać takiej czynności w formie pisemnej. Przy przesłaniu oświadczenia drogą e-mailową, sprzedający przedsiębiorca zobowiązany jest do dokonania potwierdzenia jego otrzymania. Nierzadko zdarza się też, że profesjonalne sklepy internetowe wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów mają zaimplementowane gotowe rozwiązania systemowe dotyczące zwrotów i reklamacji, czyniąc ten proces jeszcze łatwiejszym.
Terminy
Wspominany na wstępie 14 dniowy termin odstąpienia jest wiążący dla konsumenta, by odstąpić od umowy. Należy więc zadać pytania, jak ten termin prawidłowo obliczyć, ponieważ wbrew pozorom czas ten można wyliczyć na kilka sposobów, zależnie od konkretnego przypadku. Sprawa kształtuje się następujaco:
- Sprzedaż pojedynczego produktu (dostarczona przy jednej przesyłce) – termin płynie od chwili otrzymania przez konsumenta produktu;
- Sprzedaż więcej niż jednej rzeczy (dostarczana w partiach, częściowo) – termin płynie dopiero od momentu otrzymania ostatniej części produktu;
- Sprzedaż produktu oparta o regularne dostarczanie produktu w określonym czasie – termin płynie od chwili otrzymania przez konsumenta pierwszego produktu;
- Sprzedaż innych produktów (m.in usług lub zleceń) – termin płynie od momentu zawarcia umowy z przedsiębiorcą.
Obowiązki stron
Skutkiem złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy nakłada na strony odpowiednie obowiązki. Przede wszystkim umowa zostaje uznana za niezawartą (tak jakby nigdy nie doszło do jej zawarcia). Sprzedający przedsiębiorca niezwłocznie (jednak nie później niż 14 dni od otrzymania oświadczenia) staje się zobowiązany do zwrotu wszystkich płatności dokonanych przez konsumenta na rzecz zakupu zwracanego produktu. Pieniądze zwracane są tą samą drogą, jaką doszło wcześniej do zapłaty, chyba że sam konsument wyraził zgodę na inny sposób zwrotu. Od tego zobowiązania przedsiębiorca może się czasowo powstrzymać do chwili otrzymania wysłanego produktu albo też otrzymania potwierdzenia jego nadania. Z kolei po stronie konsumenta od chwili złożenia oświadczenia powstaje zobowiązanie do niezwłocznego odesłania towaru (jednak nie później niż 14 dni od wysłania oświadczenia). Wzajemne wypełnienie zobowiązań na mocy odstąpienia powoduje dodatkowo wygaśnięcie wszelkich pobocznych umów związanych ze sprzedażą – np. umowa dodatkowego ubezpieczenia produktu.
Rozliczenie kosztów
Strony zobowiązane są do wzajemnego rozliczenia się z otrzymanych świadczeń, w związku z zawartą wcześniej umową, która przestaje obowiązywać na mocy oświadczenia konsumenta o odstąpieniu. Oznacza to, że konsument będzie w pełni zobowiązany do pokrycia kosztów związanych ze zwrotem towaru. Wyjątkiem jest dobrowolna zgoda przedsiębiorcy na pokrycie tych kosztów lub sytuacja, kiedy sprzedający przedsiębiorca nie dopełnił obowiązku poinformowania kupującego o konieczności ponoszenia kosztów zwrotu.
Konsument ponosi ponadto odpowiedzialność za otrzymany towar przed sprzedawcą w kwestii obniżenia jego wartości wskutek niewłaściwego użytkowania. Odpowiedzialność nie ma charakteru bezwarunkowego, ponieważ jeżeli sprzedawca nie poinformował konsumenta o jego prawie do odstąpienia od umowy, wtedy nie ponosi on odpowiedzialności za niewłaściwe użytkowanie rzeczy.
Pytania i odpowiedzi
Czy możliwe jest odstąpienie od umowy w przypadku zakupu w sklepie stacjonarnym?
Nie. Przedstawiona instytucja prawa konsumenckiego wychodzi naprzeciw konsumentom, którzy kupują towary poza lokalem przedsiębiorstwa lub w sposób zdalny. Należy jednak pamiętać, że niektórzy przedsiębiorcy dobrowolnie w ramach swojej działalności zezwalają na zwroty zakupów w sklepach stacjonarnych – w tym przypadku procedura zwrotu nie musi przebiegać zgodnie z przepisami o odstąpieniu od umowy!
Co jeśli konsument nie został poinformowany o swoich prawach?
Przedsiębiorca jest zobowiązany do poinformowania konsumenta o jego prawie odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. W takim wypadku konsumentowi przysługuje prawo odstąpienia przez 12 miesięcy od chwili zakupu. Termin ten ulegnie skróceniu w razie poinformowania o uprawnieniu konsumenta (np. w 6 miesiącu po zakupie przedsiębiorca udostępnia informację kupującemu – od tej chwili biegnie 14 dniowy termin).
Czy istnieją produkty, które nie mogą podlegać zwrotowi na mocy odstąpienia?
Tak. Istnieje kilka wyszczególnionych ustawowo przypadków, w których zwrot nie będzie dopuszczalny. Są to m.in przypadki towarów o krótkim terminie spożycia, mogące ulec zepsuciu lub nośniki z nagraniami audio, wideo, programy komputerowe w zapieczętowanym opakowaniu, które zostało odpakowane. Szczegółowe zestawienie wyjątków przedstawiony został w art. 38 ustawy o prawach konsumentach (odnośnik do ustawy znajduje się na samym dole artykułu).
Czy istnieją przypadki, w których to przedsiębiorca jest zobowiązany prawem odebrać towar we własnym zakresie?
Tak. Jest to uzależnione od trzech przesłanek – 1. Doszło do zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa; 2. Towar dostarczono do miejsca zamieszkania konsumenta; 3. Charakterystyka towaru nie pozwala odesłać go zwykłą pocztą.
Podstawy prawne:
- Dz. U. 2014 poz. 827 ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta
(Rozdział 4 Prawo odstąpienia od umowy; art. 27-38a)
Stan prawny na dzień 15 marca 2022 roku
Pamiętaj! Przedstawiona treść nie stanowi indywidualnej porady prawnej. Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy w swojej konkretnej sprawie – odezwij się do nas!
