Umowa sprzedaży samochodu – poradnik dla sprzedającego i kupującego

Sprzedaż ruchomości w codziennym obrocie gospodarczym to powszechna praktyka. Chociaż Kodeks Cywilny reguluje instytucję zobowiązania sprzedaży, nie przewiduje skonkretyzowanych przepisów przewidzianych dla obrotu samochodami. Nie należy zapominać przy tym, że nabywanie i sprzedaż samochodów nakłada na strony dalsze obowiązki, które wykraczają poza podstawowe regulacje cywilne. Przedstawimy dziś w przystępny sposób, jak wygląda taka umowa i jakie obowiązki nakłada na strony.

Forma i treść

Kodeks cywilny nie reguluje wprost formy umowy sprzedaży samochodu. Teoretycznie zobowiązanie mogłoby być zawarte nawet w formie ustnej, jednak z wielu powodów wybór takiej formy byłby bardzo niekorzystny dla obu stron. Zalecaną i najbardziej rozpowszechniona formą tej umowy jest forma pisemna. W celu uniknięcia nieporozumień treść umowy powinna być wystarczająco wyczerpująca i dokładnie opisywać przedmiot sprzedaży, a w szczególności:

Dane sprzedającego i kupującego (Imię, Nazwisko, PESEL, NIP, Miejsce zamieszkania, Seria i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość wraz z informacją kto wydał taki dokument)
Data i miejsce zawarcia umowy
Cena pojazdu (zarówno liczbowo, jak i słownie)
Marka i model pojazdu
Rocznik produkcji
Przebieg pojazdu
Numer identyfikacyjny VIN
Numer rejestracyjny
Pojemność silnika
Kolor pojazdu

Konstruując treść umowy można dodatkowo uwzględnić dokładny stan pojazdu. Jeśli występują w nim jakiekolwiek usterki warto uwzględnić je w umowie, jest to szczególnie korzystne dla sprzedającego wobec którego później kupujący mógłby dochodzić roszczeń z tytułu wad fizycznych rzeczy. Warto postąpić podobnie z dodatkowym wyposażeniem, jakie sprzedawane jest wraz z pojazdem i uwzględnić je w treści umowy (np. radioodbiornik, dodatkowy bagażnik zewnętrzny).

Kupujący powinien być szczególnie ostrożny przy ustalaniu właściciela pojazdu. Wadliwie skonstruowana umowa może przenieść własność w nieprawidłowy sposób, a konsekwencje tej czynności mogą być bardzo kosztowne i czasochłonne. W przypadku, gdy samochód był własnością więcej niż jednej osoby zawarcie umowy z tylko jednym właścicielem spowoduje przeniesienie jego udziału we własności – nie dojdzie do stania się samodzielnym właścicielem, a tylko współwłaścicielem.

Obowiązki stron

Zbycie i nabycie pojazdu pociąga za sobą obowiązki i skutki, które wykraczają poza podstawowe regulacje Kodeksu Cywilnego z tytułu sprzedaży. Nie można zapominać w przypadku tego typu umów o regulacjach podatkowych, administracyjnych oraz tych związanych z obowiązkowymi ubezpieczeniami.

Obowiązki cywilne

Wraz z zawarciem umowy kupujący zobowiązany jest do zapłaty ceny oznaczonej w umowie, a kupujący do wydania pojazdu będącego przedmiotem umowy. Poza samym samochodem i kluczykami zbywca wydaje kupującemu konieczne dokumenty – dowód rejestracyjny, kartę pojazdu, dokument potwierdzający zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC. Jeśli pojazd jest sprowadzony zza granicy zakres obowiązkowych dokumentów jest znacznie szerszy, zaliczamy do niego – dowód uiszczenia koniecznych opłat m.in. recyklingowej, celnej, podatku akcyzowego oraz tłumaczenia dokumentów.

Obowiązki administracyjne

Obie strony obciąża także administracyjny obowiązek zgłoszenia zbycia i nabycia pojazdu. Każda ze stron ma na to 30 dni, które liczy się od daty zawarcia umowy (WAŻNE: na mocy szczególnych regulacji związanych z pandemią COVID, okres ten przedłużony został do 60 dni). Sprzedający zobowiązany jest zawiadomić właściwy urząd o zbyciu pojazdu, a kupujący o jego nabyciu. Wzorzec zgłoszenia strony mogą otrzymać w wydziale komunikacji, gdzie dokonuje się takiego zgłoszenia – potrzebny do tego będzie także dowód tożsamości oraz skan umowy. Pamiętaj! Dokonanie zgłoszeń jest bardzo istotne, w przeciwnym razie stronie, która nie dochowała takiego obowiązku grozi kara administracyjna, która może wynieść nawet 5.000,00 zł. Zgłoszenia można dokonać osobiście w wydziale komunikacji, drogą listowną lub przez internet przez stronę gov.pl w zakładce Kierowcy i pojazdy.

Kupujący ma także obowiązek rejestracji pojazdu. Podobnie jak ze zgłoszeniem nabycia dokonuje się tego w wydziale komunikacji urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania strony. Czynność będzie wymagała następujących dokumentów:

Wniosek o rejestrację (dostępny na miejscu lub stronie urzędu)
Ważny dokument tożsamości
Dowód własności posiadanego pojazdu
Dowód rejestracyjny i karta pojazdu (nie dotyczy nowych pojazdów)
Dokument potwierdzający ważne badanie techniczne (jeżeli brak ważnego w dowodzie)
Dokument potwierdzający ważne ubezpieczenie OC
Stare tablice rejestracyjne (w przypadku samochodów używanych, dodatkowo jeżeli samochód nabyty jest w ramach tego samego powiatu istnieje możliwość zachowania dotychczasowych tablic)

Samochody sprowadzone zza granicy wymagają dodatkowo przedstawienia tłumaczenia umowy kupna-sprzedaży. Co do zasady nie ma wymogu tłumaczenia dowodu rejestracyjnego w przypadku samochodów zakupionych na terenie Unii Europejskiej (wyjątek stanowią wszelkie pieczęcie i adnotacje na dokumentach). Poza tym konieczne będzie przedłożenie dowodu zapłaty akcyzy lub cła w przypadku nabycia samochodu poza terenem UE.

Obowiązki podatkowe

Nabywając pojazd od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej na kupującym ciąży obowiązek rozliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3. Umowa nie może przenosić tego obowiązku na sprzedawcy, więc kupujący powinien mieć to pod swoją szczególną rozwagą. Termin złożenia deklaracji podatkowej wynosi 14 dni licząc od dnia zawarcia umowy. Wysokość podatku wynosi 2% wartości rynkowej pojazdu.

Nabycie pojazdu od przedsiębiorcy nie tworzy obowiązku podatkowego w postaci podatku od czynności cywilnoprawnych. W tym przypadku to na sprzedającym ciąży obowiązek opłacenia podatku VAT.

Jak złożyć deklarację PCC-3 i opłacić podatek od czynności cywilnoprawnych możesz przeczytać klikając TUTAJ.

Obowiązki z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń

Sprzedający wraz ze sprzedażą samochodu powinien przekazać dokument ważnego i opłaconego OC. Jeżeli ubezpieczenie było płacone ratalnie, a kolejna rata jeszcze nie została opłacona, wtedy kupujący powinien zostać o tym poinformowany, a koszt kolejnej raty zobowiązuje nabywcę. Poprzedni właściciel samochodu powinien także poinformować pisemnie przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe o przejściu własności pojazdu (najlepiej jak najszybciej), ponieważ za ewentualne zobowiązania wobec ubezpieczalni będzie odpowiadał solidarnie z kupującym pojazd.

Nowy nabywca ma prawo do wypowiedzenia dotychczasowej umowy ubezpieczenia i zawarcia nowej, niemniej jednak może to być nieopłacalne. Najpowszechniejszą praktyką jest kontynuacja polisy zawartej przez poprzedniego właściciela. Może się zdarzyć, że ubezpieczalnia dokona rekalkulacji składki wobec nowego właściciela i zawezwać go do dopłaty za pozostały okres.

Pytania i odpowiedzi

Czy dodatkowe ubezpieczenie AC przechodzi na nowego nabywcę pojazdu?
Nie. Ubezpieczenie AC nie jest ubezpieczeniem obowiązkowym tak jak OC. W takim przypadku dodatkowe ubezpieczenie wraz z przeniesieniem własności wygasa.

Czy ubezpieczenie OC ulega automatycznemu odnowieniu u nowego właściciela?
Nie. Każdy nowy właściciel musi pamiętać o tym, by terminowo zawrzeć następną polisę, w przeciwnym wypadku samochód pozostanie nieobjęty ubezpieczeniem.

Czy za brak zgłoszenia nabycia/zbycia pojazdu grożą realne konsekwencje?
Tak. Zgodnie z art. 140mb prawa o ruchu drogowym, osobie takiej grozi kara w granicach od 200 do 1000 zł.

Czy jeśli jest kilku właścicieli pojazdu, a zawrę umowę tylko z jednym to stanę się wyłącznym właścicielem?
Nie. Taka czynność spowoduje, że nabywca stanie się jednym ze współwłaścicieli. Bardzo istotne jest zawarcie umowy ze wszystkimi osobami mającymi tytuł do samochodu.

Podstawa prawne:

Stan prawny na dzień 17 marca 2022 roku

Pamiętaj! Przedstawiona treść nie stanowi indywidualnej porady prawnej. Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy w swojej konkretnej sprawie – odezwij się do nas!