Działalność podmiotów w obrocie gospodarczym na płaszczyźnie prawa cywilnego nierzadko poza skutkami typowo cywilnymi rodzi także obowiązki w innych sferach obowiązującego prawa. Takim przejawem jest m.in. płaszczyzna podatkowa. Dzisiejszy wpis będzie poświęcony bliższej charakterystyce podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3. Dowiemy się kto jest zobowiązany do rozliczenia, jakie są terminy oraz w jakich przypadkach powstaje.
Podstawa opodatkowania
Podatek od czynności cywilnoprawnych swoje źródło znajduje w ustawie z 9 września 2000 roku – ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych. Pierwszy artykuł aktu prawnego konstytuuje podstawy opodatkowania, zatem podatek uiszczany jest od:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
- umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
- umowy dożywocia,
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
- ustanowienie hipoteki,
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
- umowy depozytu nieprawidłowego,
- umowy spółki;
| PODSTAWA OPODATKOWANIA | STAWKA PROCENTOWA |
| Umowa sprzedaży – nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym | 2% |
Umowa sprzedaży – innych praw majątkowych | 1% |
Umowy zmiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny – przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym | 2% |
Umowy zmiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny – przy przeniesieniu innych praw własności | 1% |
Umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności | 1% |
Umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego | 0,5% |
Ustanowienie hipoteki – na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty zabezpieczonej wierzytelności | 0,1% |
Ustanowienie hipoteki – na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej | 19 zł |
Umowa spółki | 0,5% |
Podatnik
Przepisy ustawy określają, kto jest zobowiązany do zapłaty należnego podatku. Praktyka wyklucza możliwość zmiany podmiotu drogą czynności prawnej. Ustawa określa poszczególne podmioty jako podatników podatku od czynności cywilnoprawnych:
- umowie sprzedaży – zobowiązany jest kupujący,
- umowie zamiany – zobowiązane są strony czynności,
- umowie darowizny – zobowiązany jest obdarowany,
- umowie dożywocia – zobowiązany jest nabywca własności nieruchomości,
- umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – zobowiązany jest podmiot nabywający rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności,
- ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności – zobowiązany jest użytkownik lub nabywający prawo służebności,
- umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – zobowiązany jest biorący pożyczkę lub przechowawca,
- ustanowieniu hipoteki – zobowiązany jest składający oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki,
- umowie spółki cywilnej – zobowiązani są wspólnicy, a przy pozostałych umowach spółki zobowiązana jest spółka.
Terminy
Obliczenia terminu uiszczenia podatku związane jest z chwilą powstania obowiązku podatkowego. Termin wynosi 14 dni od chwili czynności lub zdarzenia, które powoduje obowiązek podatkowy. Podatnik ma obowiązek złożyć deklarację podatkową, obliczyć podatek i zapłacić należną sumę. Organ podatkowy nie wzywa do zapłaty w terminie – bardzo ważne jest zatem aby nie przeoczyć terminu.
Wyjątkiem od samodzielnego opłacenia podatku wobec Urzędu Skarbowego są czynności dokonane w formie aktu notarialnego – wtedy opłata podatku odbywa się przed Notariuszem.
Zwolnienia podatkowe
Ustawa przewiduje szereg zwolnień z obowiązku podatkowego. Przypadki zwolnień stron oraz czynności zostały opisane przez ustawodawcę w artykule 8 i 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zwolnienia mają charakter podmiotowy lub przedmiotowy. Są to kolejno dla podmiotów:
- państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – pod warunkiem wzajemności,
- organizacje pożytku publicznego – jeżeli dokonają czynności cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
- jednostki samorządu terytorialnego,
- Skarb Państwa,
- osoby, które nabywają na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu,
- Agencję Rezerw Materiałowych.
Dla zwolnień przedmiotowych są to:
- sprzedaż walut obcych,
- sprzedaż i zamianę walut wirtualnych,
- sprzedaż własności gruntów, które stanowią gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem, że w wyniku dokonania czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres, co najmniej 5 lat od dnia nabycia,
- sprzedaż rzeczy ruchomych – jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1.000 zł,
- pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami z najbliższej rodziny w wysokości przekraczającej kwotę wolną od podatku (9637 zł) z zastrzeżeniem, że:
- złożenia deklaracji PCC3-3 właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,
- udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, rachunek Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowej lub przekazem pocztowym,
- pożyczki udzielane na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu – na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn, tj. do kwoty 9637 zł obejmującej obecną pożyczkę i inne otrzymane od tej samej osoby w okresie ostatnich 5 lat,
- pożyczki udzielane na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby, o których mowa w dwóch powyższych przepisach (dalsza rodzina, osoby obce), jeżeli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1.000 zł,
- udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej.
Jak i gdzie opłacić podatek?
Złożenie deklaracji podatkowej i opłacenie należnej kwoty może odbyć się na dwa sposoby – drogą internetową lub bezpośrednio w urzędzie na podstawie wypełnionej deklaracji.
Internetowa deklaracja składana jest on-line za pośrednictwem e-deklaracji. Wymaga ona wypełnienia oraz podpisania kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub danymi autoryzującymi. Całości operacji można dokonać na stronie udostępnianej przez rząd – kliknij TUTAJ.
Osobiste złożenie deklaracji przed urzędem odbywa się w Urzędzie Skarbowym. Ustalenie właściwego urzędu odbywa się na podstawie miejsca zamieszkania podatnika.
Podstawy prawne:
Stan prawny na dzień 21 marca 2022 roku
Pamiętaj! Przedstawiona treść nie stanowi indywidualnej porady prawnej. Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy w swojej konkretnej sprawie – odezwij się do nas!
